10. Lionel Sabatté
"Chemins croisés"
Het oeuvre van Lionel Sabatté straalt een vreemde schoonheid uit, de schoonheid die ontstaat uit de metamorfose van materialen. De kunstenaar is soms een alchemist die graag met de reactie van metalen speelt, soms een schepper die wolven laat ontstaan uit een magma van stof. Hij creëert met zijn handen, vormt zijn kunstwerken met geduld, geeft elk ervan een ziel en adem. Beelden, schilderijen, oxidatie op platen, installaties en tekeningen getuigen op een uitzonderlijke manier van een oorspronkelijke kracht die de tijd heeft doorstaan, vanaf het begin van het universum tot de huidige meteorologische uitspattingen.
De kunstenaar interesseert zich voor alles wat leeft. Plantaardig, dierlijk, menselijk, al zijn onderzoek draait om alle bekende en nog te ontdekken vormen van leven. Om hiervan te getuigen, verzamelt hij talrijke onwaarschijnlijke zaken (nagels, dode huid, stof, as ...), natuurlijke elementen (stronken, bomen, planten), laat metaal roesten, combineert cement met betonijzer ... Lionel Sabatté heeft maar één obsessie: het materiaal laten spreken, het al zijn energie laten uiten, om het begrip dat wij hebben voor onze onmiddellijke omgeving en de wereld steeds te vernieuwen.
"De kwestie van de omgeving is vanzelfsprekend aanwezig als we ons voor het leven interesseren, want deze bepaalt de voorwaarden voor het bestaan. Er is ook de kwestie van het allereerste begin van het leven. Hoe een zogenaamd levenloos materiaal iets wordt dat geboren kan worden, zich kan vermenigvuldigen, kan sterven en verdwijnen, dat zijn de drie aspecten van het leven in de biologie. Levende dingen zijn per definitie uiterst kwetsbaar en afhankelijk van omgevingsomstandigheden. Ik wil graag weten waar de grens loopt tussen iets wat we als levend beschouwen en iets dat dat niet is. Want in feite verandert alles, alles is verbonden en als we te maken hebben met milieurampen zien we in welke mate we allemaal met elkaar verbonden zijn", legt Lionel Sabatté uit aan Aurélie Voltz, directrice van het MAMC+ Saint-Étienne Métropole, tijdens een gesprek ter gelegenheid van de tentoonstelling Éclosion die in 2021 door de instelling werd georganiseerd.
In zijn atelier slaat de kunstenaar materiaal op en creëert hij. Hij gaat van de ene verrassing naar de andere, orkestreert zijn werkwijze maar geeft materialen die als archieven beschouwd worden de ruimte om zich uit te drukken, te getuigen van een maatschappelijk en organisch 'wij'. Soms maakt hij een wereld bevolkt met wezens, vaak dierlijk of met menselijke vormen, spelers in een nieuwe mythologie, soms tekent hij wezens met behulp van chemische oxidatieprocessen en onthult de intensiteit van de tijd die voorbijgaat met behulp van kleur.
Vaak werkt Lionel Sabatté in situ en gaat een dialoog aan met de betreffende locatie, zoekend naar de ideale proporties in verband daarmee. Het unieke werk dat Lionel Sabatté voor Chaumont-sur-Loire heeft ontworpen, is een doorgang, een schuilplaats, een overgangsplek die in het landschap opgaat, zoals een grot, een onderhout, een cocon. Dit kunstwerk is gemaakt van cement en ongesponnen plantaardige vezels die zijn aangebracht op betonijzer en is een doorgang van de ene naar een andere wereld, een porositeit tussen werkelijkheid en sprookje. Wie heeft het gebouwd? Wie bewoont het? Dit kunstwerk tussen een ruïne en een uit de aarde oprijzende habitat stimuleert de verbeelding krachtig.
"Ik houd van het idee van ruïnes in opbouw, beide kanten verenigd. Wat ik in beton zoek, is het aspect van het puin, omdat cement in werkelijkheid uitgedroogde rots is die in poeder is veranderd, en vervolgens een pasta kan worden om muren mee te bouwen. Wanneer muren worden afgebroken, worden ze mettertijd puin, stenen of rotsen. Als kind had ik moeite puin van stenen te onderscheiden. Toen ik eenmaal de respectieve herkomst ervan begreep, vond ik deze oneindige cyclus verwarrend", legt hij in 2021 uit.
Hoewel Lionel Sabatté hoogtevrees heeft, maakt hij zijn kunstwerken soms toch meerdere meters boven de grond. Onbalans riskeren is voor hem het bevorderen van beweging, en daarmee het leven.
BIOGRAFISCHE GEGEVENS
De in 1975 in Toulouse geboren Lionel Sabatté is schilder, beeldhouwer en tekenaar. Hij behaalde zijn diploma aan de École nationale supérieure des Beaux-Arts van Parijs in 2003. Sindsdien werkt hij met transformatie van materialen, de tijd die voorbijgaat en de weergave van het levende, of dat nou plantaardig, dierlijk of menselijk is. Zijn onderzoek leidt tot poëtische, gevoelige en verwarrende kunstwerken die bijdragen aan een globale overpeinzing van de wereld en het menselijk lot. Wat is de plaats van de mens in de grote cyclus van het leven? Dat is de vraag die hij zich in elk van zijn kunstwerken stelt.
Door leenwoorden uit de natuurwetenschappen en de verbeeldingswereld van de grotkunst geeft de kunstenaar zijn werken - schilderijen, tekeningen, beelden, gravures - een organische en aardse dimensie die mogelijk verband houdt met de eerste keer dat hij als kind de vulkanische oevers van Réunion zag. Door zich te laten leiden door de energie van alle dingen heeft Lionel Sabatté zijn oeuvre gebaseerd op het gebruik van afvalmaterialen.
De kunstenaar verzamelt verschillende materialen die sporen van een verleden in zich dragen: stof, as, houtskool, dode huid, boomstronken ... Al deze elementen worden op onverwachte manieren door hem gecombineerd tot 'verontrustend vreemde' kunstwerken, om een hybride bestiarium te vormen vol zeewezens, vogels, beren, wolven, maar ook eenhoorns. Net als zijn grootvader, die taxidermist was, beeldhouwt en boetseert de kunstenaar om deze fantasiewezens een nieuwe huid te geven.
Lionel Sabatté drukt zich uit met verf, tekeningen of beelden, maar al zijn kunstwerken zijn onderling verbonden en leiden tot een overpeinzing van de relatie van de mens met zijn omgeving. Dit thema is vele instellingen niet ontgaan. In 2011 koos het Muséum national d’Histoire naturelle in Parijs ervoor om Meute de Loups (meute wolven) te presenteren, beelden van stof, en maakte van deze installatie een embleem van de overdenking van milieuvraagstukken; Dit initiatief werd in 2014 voortgezet door het Aquarium van Parijs, dat de kunstenaar voorstelde om de aandacht van het publiek te vragen voor de overbevissing. Deze tentoonstelling wordt gevolgd door een route in de stad La Rochelle, op het thema van water en natuurlijke hulpbronnen. Recent werd Lionel Sabatté uitgenodigd door het Musée de la Chasse et de la Nature: zijn installatie La sélection de parentèle (de selectie van verwantschap) zet aan tot een overdenking van het leven en de evolutie.
Zijn recente werk, zoals zijn grote vogels van geoxideerd brons die in 2019 werden gepresenteerd in Lyon (tentoonstelling Qui sait combien de fleurs ont dû tomber) en in Toulouse (tentoonstelling Lionel Sabatté: sculptures), of zoals La Paroi des profondeurs (de dieptenwand), een installatie van cement, pigmenten, betonijzer en ongesponnen vlas, gepresenteerd in het MAMC+ van Saint-Étienne in 2021 (tentoonstelling Éclosion), zetten hem ertoe aan om zijn verhouding tot beeldhouwen te herzien en zijn artistieke werkwijze voortdurend opnieuw uit te vinden.
Lionel Sabatté wordt vertegenwoordigd door de Galerie Ceysson & Bénétière.
